Verslag cursus Kunstgeschiedenis Voorjaar 2023 (Serie 41)

Op vrijdag 27 januari 2023 startte de 41e cursus kunstgeschiedenis voor de leden van de Lavivo Seniorenclub.
De locatie was de Regentenzaal van het Hofje van Nieuwkoop, Den Haag.
We werkten met twee groepen, een ochtendgroep en een middaggroep.
Het programma zag er als volgt uit:

datum	ochtend	middag
27 januari	10:30-12.30 uur Barbizon en de Haagse school	14:00-16.00 uur Barbizon en de Haagse school
10 februari	10:30-13.00 uur Han van Loghem, een idealistische architect	13:30-16.00 uur Han van Loghem, een idealistische architect
24 februari	10:30-12.30 uur Suze Robertson	14:00-16.00 uur Suze Robertson
10 maart	10:30-12.30 uur Van Gogh in Den Haag	14:00-16.00 uur Van Gogh in Den Haag
24 maart	10:30-12.30 uur Vermeer	14:00-16.00 uur Vermeer
14 april	10:30-12.30 uur Henri Moore	14:00-16.00 uur Henri Moore

Uitgebreide informatie over de behandelde onderwerpen

Vrijdag 27 januari
Barbizon en de Haagse School
De School van Barbizon genoemd naar het gelijknamige dorp vlakbij Fontainebleau, werd rond 1830 de bakermat van een groep Franse schilders die zich afzetten tegen de ideeën van de Académie der Schone Kunsten, die vooral schilderijen in neo-classistische stijl prefereerde. Wanneer een kunstenaar het waagde een ander genre te beoefenen, werd zijn stuk niet geëxposeerd en dus ook niet verkocht. De nieuwe avant-garde gooide het, min of meer gedwongen en uit protest, over een geheel andere boeg en trok de natuur in om het prachtige Franse landschap vast te leggen. Voor Barbizon had niemand ooit ‘en plein air’ gewerkt: elk doek werd in het atelier gemaakt. De uitvinding van de tube met verf zorgde er voor dat men voortaan buiten kon schilderen.
De Haagse School ontstond een tiental jaren na de opkomst van Barbizon en bestond uit een groep kunstenaars die zich voordien in de Pulchri Studio verenigden. Ook deze schilders wilden de natuur zo realistisch mogelijk weergeven. Weissenbruch, Maris, Mauve en Mesdag gaven, evenals de School van Barbizon, er de voorkeur aan om buiten te schilderen, als het moest zelfs in weer en wind.
Er moet voor de leden van de Haagse School zeker inspiratie zijn uitgegaan van de Franse voorgangers.

Vrijdag 10 februari
Han van Loghem, een idealistische architect
De jaren ’20 waren jaren waarin het idealisme hoogtij vierde. Beïnvloed door de ideeën van het socialisme wijdden architecten en ontwerpers zich met groot enthousiasme aan een betere wereld; een wereld waarin er voor iedereen een menswaardig bestaan in een goede woning, gemeubileerd met aantrekkelijk huisraad mogelijk gemaakt moest worden. Zo’n idealist was ook de architect Johannes Bernardus van Loghem. 1881-1940. In de jaren ’20 ontwikkelde hij zich tot een productief bouwer van woonwijken voor “de gewone man” Wijken met kleine, maar goed gebouwde huizen die er aantrekkelijk uitzagen. Onder invloed van de Amsterdamse School werden deze wijken in die jaren meestal gebouwd van baksteen. Het mooiste voorbeeld is de Tuinwijk in Haarlem, die geheel gaaf bewaard is gebleven. Om deze wijken te kunnen bekostigen, maakte hij echter ook grote villa’s. Die diversiteit maakt zijn oeuvre interessant. In de jaren ’30 verandert hij van stijl en wordt een van de voormannen van de nieuwe zakelijkheid. Hij heeft dan veel contact met o.a. Rietveld en Le Corbusier die van grote invloed op hem zullen zijn. Dit jaar is er in Haarlem in het ABC Architectuur centrum een tentoonstelling aan zijn werk gewijd.

Vrijdag 24 februari
Suze Robertson
De Haagse kunstenaar Suze Robertson (1855-1922) werd en wordt gerekend tot de grote kunstenaars van haar tijd. Ze was een radicale vernieuwer: met haar expressieve manier van schilderen en tekenen, gedurfde materiaalkeuze en uitbundige kleurgebruik, tilde ze de Nederlandse kunst begin 20ste eeuw naar nieuwe hoogten. Ter ere van het honderdste sterfjaar van Robertson presenteert Museum Panorama Mesdag tot 5 maart 2023 een unieke overzichtstentoonstelling van ruim 75 van haar schilderijen en tekeningen. Niet eerder zijn zoveel van haar schilderijen en tekeningen bijeen te zien, waaronder veel onbekend werk afkomstig uit museale- en privécollecties. Dankzij vernieuwend onderzoek naar het leven en werk van Robertson wordt voor het eerst in meer dan 40 jaar een zo compleet mogelijk beeld geschetst van deze bijzondere kunstenaar.

Vrijdag 10 maart
Van Gogh in Den Haag
Vincent van Gogh woonde twee keer in zijn leven een periode in Den Haag. Van 30 juli 1869 - 10 mei 1873 en van 27 november 1881 - 11 september 1883. Tussendoor verbleef hij er ook enkele keren. Via zijn oom Vincent ‘Cent’ van Gogh kon hij als jongste bediende aan de slag in de internationale kunsthandel Goupil & Cie. Later werd hij overgeplaatst naar het filiaal van Goupil & Cie in Londen. Na twee jaar in Londen en omzwervingen in Frankrijk, Engeland, België en Nederland keerde Vincent in november 1881 als beginnend kunstenaar terug naar Den Haag, waar hij een intense periode in zijn kunstenaarschap beleefde. Uiteindelijk verliet Vincent in 1883 Den Haag om goedkoper op het platteland van Drenthe te gaan werken.

Vrijdag 24 maart
Vermeer
Van 10 februari tot 4 juni is er in het Rijksmuseum een bijzondere tentoonstelling over Vermeer te zien, want 28 van de 37 bekende werken van Vermeer zijn hier bij elkaar gebracht. Omdat zijn schilderijen in collecties en musea over de hele wereld tot de topstukken behoren, wordt zijn werk slechts bij uitzondering uitgeleend. Johannes Vermeer (1632-1675) leefde en werkte in Delft. Zijn werk is vooral bekend om zijn verstilde, introverte scènes binnenshuis, zijn ongekende gebruik van helder, kleurrijk licht en zijn overtuigende illusionisme.
Ook in Delft, in het museum de Prinsehof, staat Vermeer vanaf 10 februari in de volle aandacht. Hier wordt de persoon Vermeer, kunstenaar, herbergier en vader, in beeld gebracht en zijn er topstukken te zien van schilders die Vermeer hebben beïnvloed.

Vrijdag 14 april
Henri Moore
Henry Moore (1898- 1986) is zonder twijfel één van de belangrijkste Engelse kunstenaars van de twintigste eeuw. Zijn beelden balanceren op de scheidslijn tussen figuratie en abstractie en vormen nog altijd een bron van inspiratie voor kunstenaars. Zijn werk heeft een herkenbare en karakteristieke vormentaal. Belangrijke thema’s in zijn oeuvre zijn ‘moeder en kind’ en ‘liggende mensfiguren’ die door Moore uitgebreid werden onderzocht. De tentoonstelling Henry Moore aan Zee: Vorm en Materiaal is te zien van 7 april tot en met 22 oktober 2023. In het Museum Beelden aan Zee in Den Haag.
Aan de hand van zo’n 100 sculpturen wordt de artistieke visie en het maakproces zichtbaar van een van de belangrijkste vernieuwers van de moderne beeldhouwkunst. De tentoonstelling in Beelden aan Zee focust op de invloed van de natuur op werk en de ontwikkeling die hij doormaakte als ambachtelijk beeldhouwer.

Extra activiteiten
Escher, Siebe ten Cate
Als kers op de taart waren er nog twee extra activiteiten: De rondleiding over de tentoonstelling 'Escher - Andere Wereld' in het Kunstmuseum op 15 maart (zie linkerfoto bovenaan) en een extra bijeenkomst op 7 april bij de RKD (Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis) met als onderwerp de Friese schilder Siebe ten Cate. Door de Siebe ten Cate Stichting werden inleidingen gegeven met als titel ' Nederlanders in Parijs' en 'Siebe ten Cate, zijn leven en werk'. (zie rechterfoto bovenaan: Bestuursleden van de Siebe ten Cate Stichting hadden werken meegebracht als illustratie bij de inleidingen)

De coördinatoren
Eveline Germs-Baarens
Jan van de Wijnboom
Lucie Wassink
Kees Wagenaar