VERSLAG VOORJAARSCURSUS MUZIEK 16 Franse muziek: Van klassiek tot chansons

Voorjaar 2023 stond de Franse Muziek centraal.

Parijs Als er één stad was die tussen 1860 en 1920 een zeer rijk muziekleven had dan was dat wel Parijs. Samen met Wenen stond het aan de absolute top van de muzikale centra in Europa. En als het ging om variatie stak Parijs de Oostenrijkse hoofdstad met gemak naar de kroon. De operatheaters waren er gevuld met de grandioze grand opéra van Meyerbeer, de elegante opéra comique en de vrolijke operette van Offenbach. De Franse orgelschool met componisten als Franck en Widor was uniek in Europa en muzikale stichtingen als de door Saint-Saëns opgerichte Société Nationale de Musique en de Schola Cantorum hielden de Franse muziek op hoog niveau. Ook na de eeuwwisseling bleef Parijs een bruisende muziekstad met aan de ene kant de experimenten van de avant garde zoals het impressionisme met Debussy en Ravel en aan de andere kant de heldere frisheid van de componisten van de Groupe des Six waaronder Poulenc en Milhaud. Beroemd en berucht waren natuurlijk de grote revueshows van Parijs waarvan de Moulin Rouge en de Folies Bergère de belangrijkste waren. Maar het spreidde wel het bedje voor de nog piepjonge jazz die uit Amerika overgewaaid kwam en die van de stad het eerste grote jazzcentrum van Europa maakte. Als bekroning van dit alles groeide uit deze ‘lichte’ muziek het bijzondere Franse chanson. Kortom, een kaleidoscoop aan boeiende stromingen en genres die in deze cursus allemaal aan bod kwamen! De enthousiaste en deskundige toelichting van docent drs. Kees Wisse werd ondersteund door uitgebreide beeld- en geluidsfragmenten op cd en dvd.

KORTOM Het was weer een zeer boeiende cursus, met veel bijzondere en authentieke muziek en films geïllustreerd. Nog een aantal bijzondere punten uit de prachtige verhalen:

OPERA
De opera was verreweg de belangrijkste muziekvorm in Parijs. Voor elke soort opera was een apart theater. De Grand Opera was er voor dramatische, groots opgezette uitvoeringen, de Opera Comique, zoals de naam al zegt, voor opera's met een luchtig karakter. En als tussenvorm was er nog de Opera Lyrique. Bijzonder is dat in alle opera's een ballet moest voorkomen. Dit was een uitvloeisel van de praktijk onder Lodewijk XIV, zelf een fervent danser.
ORGELS
In Parijs werden enorme orgels gebouwd. Ze konden zich meten met een heel orkest. We zagen een film waarin zo'n orgel bespeeld werd. Vier klavieren voor de handen en nog drie voor de voeten. Daarnaast talloze knoppen voor extra klankeffecten. Om die te bedienen had de organist een hulp. Daarnaast waren er mensen die zorgden voor de luchtstroom door de orgelpijpen. Het ging hier dus niet om kerkmuziek, al hadden de grote kerken in Parijs er wel een.
IMPRESSIONISME
Iets later dan in de schilderkunst, waarin getracht een indruk te geven van een moment, begonnen Franse componisten hetzelfde te doen in de muziek.Denk bijvoorbeeld aan Debussy en Ravel.
PARIJS EN DE JAZZ
Europa maakte kennis met de jazz muziek doordat Amerika mee ging doen met de Eerste Wereldoorlog. Regimenten zwarte soldaten namen hun instrumenten mee en speelden hun eigen muziek, ook wanneer zij door Franse dorpjes marcheerden. We zagen er een historische opname van. De soldaten speelden niet alleen, maar gaven, omringd door een bewonderend publiek ook een tap dance weg. Heel bijzonder. Hierna kwamen vele jazzmusici, zoals Sidney Bechet en Louis Armstrong naar Parijs. Jazz musici als Django Reinhardt en Stephan Grapelli gaven de jazz een Oost Europees accent.
DE LICHTE MUZE
Bekend van Parijs zijn natuurlijk ook revue - theaters als de Moulin Rouge en de Folies Bergere. Hier is het Franse chanson ontstaan. Maurice Chevalier en Charles Trenet zijn daar begonnen. Het chanson ontwikkelde zich gaandeweg als luisterlied. Een bijzondere figuur in deze scene was Josephine Baker. Zij danste niet alleen, maar kon ook erg mooi zingen, zoals wij hoorden.

Verslag Anne Hofstede